Hiç bilmeyenler için bilgisayar parçalarını tanıtmaya devam ediyoruz. Geçtiğimiz dönemlerde sizlere sırasıyla “Anakart Nedir? Bilgisayarda Ne İşe Yarar?” ve “Bilgisayarda İşlemci Nedir? Ne İşe Yarar?” içeriklerimizle iki kritik parçadan bahsetmiştik. Bugün ise sıra RAM’de. Peki bilgisayarda RAM bellek nedir ve ne işe yarar? İşte bugün bunlardan bahsedeceğiz.
İçindekiler
Tabi ki bu içerik dizisi burada kalmayacak. Yine daha önce paylaştığımız “Anakart Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?” ve “İşlemci Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?” isimli içeriklerimiz gibi RAM alırken nelere dikkat etmenizle ilgili bilgileri de ayrıca paylaşacağız. Son olarak da “En İyi Anakart Önerileri” ve “En İyi İşlemci Tavsiyeleri” gibi “En İyi RAM Bellek Önerileri” listesini de sizlerle paylaşacağız. Yani dolu dolu bir içerik dizisi sizleri bekliyor. Şimdi hazırsanız hiç vakit kaybetmeden bilgisayarlarda kullanılan RAM bellek nedir ve ne işe yarar hep birlikte öğrenelim.
RAM Bellek Nedir?
Ram bellek nedir sorusuna ilk olarak tanımıyla başlayalım. Uzun adı Random Access Memory olan RAM aslında bilgisayarda yapmış olduğunuz işlemleri kısa süreli olarak aklında tutan bir çeşit depolama alanıdır. Fakat bu depolama işlemlerini kısa süreli yani geçici olarak yaptığı için bellek boyutları standart hard diskler ya da SSD’ler kadar büyük boyutlara sahip olmuyor.
RAM bellekler sadece bilgisayarlarda bulunmuyor. BUgün kullanmış olduğunuz cep telefonlarından tabletlere, oyun konsollarından fotoğraf makinelerine kadar hemen her yerde RAM bellekleri görebilirsiniz. Tabi bu kadar farklı alanlarda sıklıkla karşımıza çıkan bu parçanın aslında ne kadar önemli olduğunu da buradan anlamak mümkün.
RAM bellek bizlere kısa süreli ihtiyaç duyulan hafızayı sunar. Bu sayede oynadığımız oyundan tutun da çalıştırdığımız bütün programlara ait ne kadar kısa süreli hafızaya ihtiyacımız varsa hepsini üstlenir. Kısa süreli olması aynı zamanda işlemlerin hızlı olmasını da sağlıyor. RAM bellek yerine bilgisayarlarda depolama olarak kullandığımız hard diskleri kullanmış olsaydık işlemler bu kadar hızlı olmazdı. Yani hafızasının standart hard disklere göre az olması aslında kötü bir şey değil iyi bir şey.
RAM Bellek Nasıl Çalışır?
Aslında yukarıda ram bellek nedir sorusuna yanıt verirken ne işe yarar ve nasıl çalışır sorularına da üstü kapalı olarak cevap verdik. Fakat şimdi bunları biraz daha detaylandırmamız gerekiyor. Peki RAM bellek nasıl çalışır? İlk olarak buna bakalım.
RAM belleklerin içerisinde “0” ve “1”leri bulunduran bölümler yer alıyor. Bu bölümler her birine hücre diyoruz. İşlemcinizden gelen veriler RAM’e ulaşır. Gelen veriler RAM’in kontrolörüne ulaşır ve buradan da belirlenen adreslere ulaştırılır. Adreslerin üzerinde yer alan transistörler hücreleri açarak ilgili kapasitördeki bilginin okunmasını sağlar. İkili sayı sisteminde (0 ve 1) belirli bir voltajın üzerinde şarj olan kapasitörler “1”leri, belirli voltajın altındaki kapasitörler de “0”ları gösterir. Veriler de bu şekilde değerlendirilir.
Bu şekilde bakınca çok karmaşık oluyor değil mi? O zaman oldukça basite indirgeyerek anlatalım. İşlemci yaptığınız her işlemi hesaplar ve RAM’e gönderir, RAM’de belirli işlemlerden sonra bu verileri gerekli olan yerlere iletir. İşi bittikten sonra da bu verileri siler. Ve bunu anlık bir şekilde yapar. Silmesindeki sebep ise yeni bilgileri işleyebilmek içindir.
Bilgisayarınızda bulunan bir metin belgesini kopyaladığınız zaman bilgisayarınız bu metni RAM bellek sayesinde hafızasında tutar. Hard disk bu işlerde kullanılmaz. Siz o metni alıp bir yere yapıştırdıktan sonra eğer ki yeni bir kopyalama işlemi yaparsanız RAM bir önceki kopyalamayı unutur. Ayrıca bilgisayarınızı kapattığınız anda da RAM yine her şeyi unutur.
RAM Çeşitleri Nelerdir?
Bilgisayarda RAM bellek nedir sorusuna yanıt bulduk. Peki kaç çeşit RAM bellek bulunuyor? Bilgisayarda RAM bellek günümüzde her ne kadar tek bir çeşit gibi gözükse de öyle değil. Aslında 5 farklı çeşit RAM karşımıza çıkıyor. Bunlardan birkaç tanesi artık kullanılmasa bile yine de öğrenmekte fayda var. RAM bellek nedir ve ne işe yarar kısımlarını tamamladığımıza göre şimdi çeşitlerine geçelim.
SRAM
SRAM karşımıza 90’lı yıllarda çıktı. İsmindeki “S” harfi statik olmasından geliyor. Yani kesintisiz bir güç ile çalıştığını gösteriyor. Kesintisiz güce sahip olması sürekli bir hafızaya sahip olduğunu göstermiyor. Ve yine kesintisiz güce sahip olması çok güç tükettiğini de göstermiyor. Çünkü kendisi az güç harcayarak çok hızlı bir şekilde okuyabiliyor. SRAM’ler daha çok yazıcılarda ve dijital kameralarda karşımızda çıkıyor. Günümüzde bilgisayarlarda kullandığını söyleyemeyiz.
DRAM
DRAM aslında SRAM’e göre daha eski diyebiliriz. Çünkü kendisi 70’li yıllar ile 90’lı yıllar arasında yoğun olarak kullanıldı. SRAM ile birlikte iki ana RAM türünden birisi. Adındaki “D” harfi dinamik kelimesinden geliyor. SRAM gibi statik olmadığı için içerisindeki güç akımını sürekli olarak yeniliyor. SRAM DRAM’e göre daha az güç tüketiyor ve daha hızlı çalışıyor. Fakat DRAM’de SRAM’e göre daha fazla kapasiteye sahip ve daha ucuz. DRAM’leri ise daha çok ağ donanımlarında (modem) ve oyun konsollarında görüyoruz. Yine bilgisayarlarda kullanıldığını söylemek pek mümkün değil.
SDRAM
Listede bulunan SRAM ve DRAM’in özelliklerini bir arada tutan bir RAM türü olduğunu adından da anlayabilirsiniz. 1993 yılında hayatımıza girdi ve aslında 2000’li yılların başına kadar da aktif olarak kullanıldı. İşlemci saati ile eş zamanlı olarak çalışabilme özelliğine sahip. Yani kendi saat döngüsünü işlemcinin saat döngüsüne göre ayarlayabiliyor. Bu da gecikmeleri ciddi oranda azaltıyor. SDRAM’leri ise oyun konsolları ile beraber bilgisayarlarda sıklıkla gördük. Fakat günümüzde demode olmuş bir RAM türüdür.
DDR SDRAM
Farkındaysanız RAM çeşitlerinin isimlerinin hemen hemen hepsi bir önceli dönemin adını taşıyor. DDR SDRAM çift veri hızına ve eş zamanlı dinamik tabanlı bir RAM türü. Aslında DDR’dan önce SDR kullanılıyordu ve bir birim zamanda bir birim işlem yapabiliyordu. Fakat kısa sürede DDR’a geçiş yapıldı. DDR ise bir birim zamanda iki birim işlem yapma özelliğine sahip. Bu RAM türünü de bilgisayarlarda görüyoruz.
GDDR SDRAM
Ve geldik son RAM çeşidi olan GDDR SDRAM’e. Bu RAM türü aslında DDR SDRAM’in bir al basamağında diyebiliriz. Fakat bilgisayarda kullandığımız ekran kartlarına özel olarak tasarlanmış bir RAM türüdür. Kendi içerisinde GDDR2, GDDR5 gibi farklı kategorilere ayrılıyor fakat bunları burada detaylandırıp kafanızı karıştırmak istemiyoruz. Burada bilinmesi gereken tek bir nokta var. DDR SDRAM’de az gecikme ve hızlı işlem konusu önemliyken GDDR SDRAM’de ise gecikme önemli değildir. Önemli olan yapılan işlem sayısıdır. Bu RAM türünü de ekran kartlarında ve tabletlerde görebiliyoruz.
Tek Kanallı RAM ve Çift Kanallı RAM Bellek Nedir?
Anakart konusundan hatırlayacağınız üzere anakart alırken özellikle RAM slotlarına da dikkat etmemiz gerekiyor. Çünkü RAM slotlarının sayısı ne kadar fazla olursa o kadar iyi oluyor. Buradaki slotlar da aslında RAM’leri kaç kanallı olarak kullanacağınızı gösteriyor. Yani bahsi geçen kanallar aslında anakart üzerinde kullandığınız RAM slotlarına denk geliyor diyebiliriz.
Örneğin 16 GB kapasitesinde RAM bellek kullanmak istiyorsunuz. Bu kapasitedeki RAM’i tek bir slot üzerinden kullanabilirsiniz. Bunun yanı sıra 2 adet 8 GB’lık RAM belleği 2 farklı slota takarak da kullanabilirsiniz. Eğer tek bir slot üzerinden 16 GB kapasitesinde bir bellek kullanıyorsanız bu tek kanallı RAM kategorisine girer. Fakat 2 x 8 GB’lık şekilde kullanırsanız o zaman çift kanallı RAM kategorisine girer.
Peki hangisi daha avantajlı? Tek kanallı RAM mi? Yoksa çift kanallı RAM mi? Her zaman için çift kanallı RAM kullanımı daha avantajlıdır. Çünkü var olan yükü iki eşit parçaya ayırarak daha hızlı veri akışının olmasını sağlayacaktır. Daha basit bir örnekle de anlatabiliriz. Örneğin elinizde 10 litrelik bir su var. Bu suyu 100 metre ileriye taşımanız gerekiyor. Bu işlem için kullanacağınız hortum sayısı bir olursa suyun boşaltım süresi daha uzun olacaktır. Fakat bir yerine iki hortumu bağlayarak bu suyu tahliye ederseniz işlem süresi yarı yarıya azalacaktır. İşte buradaki hortum aslında RAM kanalını göstermiş oluyor.
RAM Belleklerin Hızı ve Kapasitesi
RAM belleklerin kapasitesini başında bulunan miktardan anlayabiliriz. Örneğin 8 GB, 16 GB, 32 GB gibi. RAM kapasitesi ne kadar yüksek olursa RAM’leriniz o kadar çok veriyi geçici olarak hafızasında depolayabilir. Zaten günümüzde piyasaya çıkan oyunlara da baktığımız zaman genelde sistem gereksinimleri açısından artık minimum 8 GB, önerilen 16 GB ibaresini görebilirsiniz. Yani ortalama 16 GB’lık kapasiteye sahip olan bir RAM sizi idare edecektir. Fakat uzun süre yeni bir RAM almak düşüncesine sahip olmak istemiyorsanız daha fazlasını da tercih edebilirsiniz.
Tabi ki tek başına RAM kapasitesi yeterli değil. Bu RAM’lerin bir de hızları var. Yani yapılan işlemleri ne kadar hızlı yapabiliyor? Bu kısmı da MHz olarak gösterilir. 2666 MHz, 3200 MHz gibi. Bu kısım da bize saniye başına düşen devir sayısını gösteriyor. Bir hertz bize saniyede bir devir yapıldığını gösterir. 1 MHz ise saniyede 1 milyon devir yapıldığını gösterir.
Eğer ki RAM belleklerinizin ne kadar kapasiteye ve hıza sahip olduğunu öğrenmek istereniz CPU-Z gibi bir program yardımı ile tüm özelliklerini çok basit bir şekilde görüntüleyebilirsiniz. Aslında BIOS’a girip öğrenmek de mümkün fakat biraz daha karışık olacaktır.
RAM Soğutucular Ne Kadar Önemli?
Eskiden RAM bellek aldığınız zaman RAM’ler bir nevi size çıplak olarak gelirdi. Devre kartı olduğu gibi gözükürdü. Çünkü üzerlerinde soğutucu bloklar bulunmuyordu. Fakat günümüzde bu durum biraz daha değişti. Artık teknolojinin ilerlemesi ile beraber bilgisayarımızda bulunan parçalarda daha fazla yük altına girmeye başladı. Daha fazla yük altına giren her parça da daha fazla ısınmaya başladı. Tabi RAM’ler de bu konudan nasibini aldı. Artık hemen hemen her RAM’in üzerinde soğtucu bloklar bulunuyor.
Bu blokların olması aslında oldukça iyi. Çünkü soğutucu bloklar sayesinde parçalar içeride fırın gibi bir ortamda çalışmıyor. Daha ferah bir ortamda çalışan RAM daha iyi bir performans sağlıyor. Fakat buna rağmen hala daha soğutucu bloğu olmayan RAM’leri görebiliyoruz. Eğer böyle bir RAM kullanıyorsanız ufak bir araştırma ile internetten RAM’lere ait satılan soğtucu bloklardan bulup üzerine kolayca takabilirsiniz.
Bazı RGB tutkunları RAM’lerinde kendilerine ait RGB özelliği yoksa gidip RGB bloğu satın alabiliyor. Bunları takarken de var olan soğutucu blokları sökmek zorunda kalıyorlar. Ve gözden kaçan çok önemli bir nokta var. Eğer ki aldığınız RGB blokta soğutucu desteği yoksa o zaman görüntüye önem verirken performansı hiçe sayıyorsunuz. O nedenle bunu yapmamaya özel gösterin.
Sonuç Olarak
Bilgisayarda RAM bellek nedir? isimli içeriğimizin sonuna geldik. Bu içeriğimizde sizlere RAM’ler hakkında bilmeniz gerekenleri basit bir dil ile aktarmaya çalıştık. Bundan sonraki içeriğimizde de RAM satın alırken nelere dikkat etmeniz gerektiğinden bahsedeceğiz.
Peki siz bilgisayarınızda nasıl bir RAM bellek kullanıyorsunuz? Kaç GB ve kaç MHz değerinde? Tek kanallı mı kullanıyorsunuz yoksa çift kanallı mı? Bizlerle yorumlar kısmında paylaşabilirsiniz.
